حسابداری عبارت است از فن ثبت، طبقه‌بندی و تلخیص فعالیت‌های مالی یک موسسه در قالب اعداد سنجش شدنی به پول و تفسیر نتایج حاصل از بررسی این اعداد. تعریف مبهمی بود؟ نگران نباشید. در ادامه مطلب، موشکافانه به دو سوال حسابداری چیست و حسابدار کیست پاسخ می‌دهیم. پس ادامه مطلب را با دقت بخوانید.
تعریف فن حسابداری
همانطور که خواندید در کتاب اصول حسابداری دکتر عزیز نبوی، حسابداری عبارت است از فن ثبت، طبقه‌بندی و تلخیص فعالیت‌های مالی یک موسسه در قالب اعداد سنجش شدنی به پول و تفسیر نتایج حاصل از بررسی این اعداد. یعنی داده‌های مالی را ثبت کنید، بعد آن‌ها را منظم طبقه‌بندی کنید، بعد خلاصه‌شان کنید و بعد این داده‌ها را تفسیر کنید.
دکتر عزیز نبوی معتقد است حسابداری فن است نه علم! برخی از افراد حسابداری را نوعی علم می‌دانند. علم یعنی دانستی اثبات‌شدنی به روش عینی و اعتمادکردنی، مبتنی بر مشاهده و آزمایش. حسابداری این خصوصیات را ندارد. اصول و موازین ضوابط حسابداری، طبق نظرات کارشناسان و استادان حسابداری یا انجمن‌های حسابداری اظهار می‌شوند. بعد از آنکه این اظهارات، مقبولیت عامله را به دست آوردند، سرمشق و راهنمای اهل فن قرار می‌گیرد.
نظرتان درباره توضیح دادن با یک مثلا ساده چیست؟ فرض کنید فردی از خانواده شما مسئول برنامه‌ریزی برای خرجی خانواده است. این فرد، تمام درآمدها و هزینه‌ها، مانند هزینه‌های قبوض، مواد خوراکی، پوشاک و… را می‌نویسد و فاکتورهای مربوط به آن‌ها را هم در یک پوشه، نگه می‌دارد. این کار کمک می‌کند تا مواقع لازم، بدانید که فلان مبلغ را در کجا هزینه کرده‌اید. حالا در فروشگاه یا سوپرمارکت، می‌توانید مدیریت این امور را به یک حسابدار یا نرم‌افزار حسابداری فروشگاهی کاربردی بسپارید؛ نرم‌افزاری مانند هایپریک!
مراحل حسابداری
فن حسابداری چهار مرحله دارد؛ ثبت فعالیت‌های مالی، طبقه‌بندی اقلام ثبت‌شده، تلخیص اقلام، تفسیر نتایج حاصل از بررسی اقلام خلاصه شده.
ثبت فعالیت‌های مالی
یعنی ثبت کردن همۀ اسناد حسابداری مربوط به تمام فعالیت‌های مالی. این اسناد در دفتر روزنامه ثبت می‌شوند.
طبقه‌بندی اقلام ثبت‌شده
در مرحلۀ طبقه‌بندی، باید اعداد ثبت شده در دفتر روزنامه را به حساب دفتر کل منتقل کرد.
تلخیص اقلام
این مرحله برای خلاصه کردن نتایج فعالیت‌های مالی کسبوکار است. یعنی حساب‌های دفتر کل را طوری ترکیب و تنظیم کنیم که حداکثر اطلاعات مورد نیاز، خلاصه و ساده، در اختیار افراد قرار گیرد. در این مرحله، گزارش‌های مالی و صورت‌حساب‌ها تهیه و تنظیم می‌شود؛ صورت‌حساب‌هایی مانند ترازنامه یا صورت سود و زیان.
تفسیر نتایج
تعبیر و تفسیر اعداد مندرج در این صورت‌حساب‌ها در مرحله آخر یعنی «تفسیر نتایج حاصل از بررسی اقلام خلاصه شده»، انجام می‌شود. با کمک این مرحله، می‌توان عملکرد کسبوکار را بررسی کرد و برای آینده، تصمیم‌های بهتری گرفت.
همچنین بخوانید:
حسابدار کیست؟
ثبت کلیۀ اسناد مالی و ارائۀ گزارش‌های مالی را حسابدار انجام می‌دهد. بعد از ثبت اطلاعات، وظیفۀ طبقه‌بندی اقلام ثبت شده، تلخیص اقلام، تفسیر نتایج حاصل از بررسی اقلام خلاصه شده هم به عهدۀ حسابدار است. یعنی حسابدار باید اطلاعات مالی را تجزیه و تحلیل کند تا بتواند پیشنهادات مالی به صاحب کسبوکار بدهد. کسب‌وکارهای مختلف این اشخاص را استخدام می‌کنند تا امور حسابداری و حسابرسی را پیش ببرند.
انواع حسابداری
حسابداری شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌های متنوع است که از لحظۀ بازرسی و جمع‌آوری اطلاعات، تا تنظیم اظهارنامه و آنالیز آن‌ها را در بر می‌گیرد. هر کدام از این بخش‌ها، نیاز به یکسری مهارت و تخصص دارد. فن حسابداری را می‌توانیم به شاخه‌های زیر تقسیم کنیم:
حسابداری مالی
تجزیه و تحلیل معاملات تجاری و تهیۀ صورت‌های مالی به عهده حسابدار مالی است. یکی از وظایف او، نشان دادن سلامت مالی کسب‌وکارش است. تمرکز اصلی حسابدار مالی روی امور جزئی‌تر است؛مثلا تهیۀ گزارش مالی، تهیۀ گزارش سود و زیان، انجام ممیزی داخلی و تهیۀ صورت‌های هفتگی جریان نقدی و کنترل مخارج و جریان نقدی را برعهده دارد.
حسابدار مالیاتی
مهم‌ترین نوع حسابداری به شمار می‌آید و روی امور مالیاتی کسبوکار متمرکز است. فعالیت در این شغل کاملا رسمی و مطابق با قوانین مشخص انجام می‌شود. حسابدار مالیاتی، سر و کار چندانی با صورتحساب‌های عمومی ندارد. مسلط بودن به قوانین مالیاتی کشور، از مشخصه‌های یک حسابدار مالیاتی متخصص است. او باید گزارش‌های را مطابق با قوانین مالیاتی تنظیم کند تا کسبوکار دچار جرایم مالیاتی نشود.
حسابدار عمومی
حسابداران عمومی، خدمات متنوعی از حسابرسی و انواع حسابداری را ارائه می‌کنند. یک حسابدار عمومی، امکان فعالیت در مشاغل مختلفی را دارد. به همین خاطر حسابداران عمومی در طول سال‌های کاری‌شان، در چندین صنعت و کسبوکار مختلف تخصص خواهند داشت. این فرصت برای حسابداران خصوصی پیش نمی‌آید که تنها در یک گرایش فعالیت می‌کنند. جمع‌آوری و ثبت و خلاصه کردن اطلاعات، طبقه‌بندی اطلاعات و تهیۀ گزارش‌ها و صورت‌های مالی از مهم‌ترین وظایف اوست.
حسابدار دولتی
حسابدار دولتی، میزان بودجه را در بین دستگاه‌های مختلف تنظیم می‌کند. برنامه‌ریزی و تصمیم گیری در مورد کنترل بودجه به عهده اوست. باید اطلاعات مالی تمام وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی و… راجمع آوری، طبقه بندی، پردازش و گزارش کند تا بتوان دربارۀ بودجه سالانه تصمیم گرفت و برای آن برنامه‌ریزی کرد. یک حسابدار دولتی با اصطلاحاتی مانند بودجه، خزانه، اعتبار، هزینه‌های عمرانی و… سر و کار دارد.
حسابدار بیمه
اگر کسبوکار بزرگ و کارمندان زیاد دارید، احتمالا به حسابدار بیمه هم نیاز داشته باشید. حسابدار بیمه بر نرم‌افزارهای بیمه و قوانین مربوط به آن در کشور تسلط کامل دارد. وظیفه‌اش حساب و رسیدگی حق بیمه‌شدگان تامین اجتماعی در کسب‌وکارهاست.
حسابدار حقوق و دستمزد
برای محاسبه حق و حقوق کارمندان، به حسابدار حقوق و دستمزد نیاز دارید. او با توجه به قوانین حقوق و دستمزد کشور، محاسبه حقوق کارمندان را به عهده دارد. در یک شرکت بزرگ، حسابداری حقوق و دستمزد و حسابداری بیمه را می‌توان به یک حسابدار سپرد. به شرط آنکه سرپرست حسابداری صلاحیت فرد مدنظرتان را تایید و کارهایش را نظارت کند.
حسابدار صنعتی
حسابدار صنعتی به خاطر داشتن وظایف مهم و حساس، معمولا مستقیم با مدیریت و هیئت‌مدیره شرکت در ارتباط است. او در برنامه‌ریزی، اجرای برنامه‌ها، تصمیم‌گیری دربارۀ بودجه‌ها، تعیین ارزش موجودی بخش‌های مختلف با هدف هزینه‌یابی و تعیین قیمت و کنترل میزان موجودی همکاری می‌کند.
پس فراموش نکنید که یک فن است! در این مقاله به سوال حسابداری چیست و حسابدار کیست پاسخ دادیم. انواع حسابداری را هم تعریف کردیم. حالا به نظر شما، شغل حسابداری سخت است یا خیر؟ اگر می‌خواستید حسابدار شوید، کدام زمینه شغلی را انتخاب می‌کردید؟
